همشهری‌آنلاین - هما گودرزی: بعضی از دینداران دو سه روز پایانی ماه شعبان را روزه می‌گیرند و به پیشواز ماه رمضان یا به قول بومی‌ها «وِنِها» (پیشاپیش) می‌روند. برخی نیز شب اول ماه نیت می‌کنند و پس از دعا از خدا می‌خواهند که صحت و سلامت یک‌ماه روزه‌داری را پیدا کنند.
نذری‌دادن بین لرستانی‌ها آن‌قدر در این ماه رواج دارد که کمتر نیازمندی از برکت این نذری‌ها بی‌نصیب می‌ماند. زنان لرستانی با پختن انواع آش، شله‌زرد، شیرینی و حلوا سعی می‌کنند، نذر خود را ادا کنند، با این عمل نه تنها سفره خودشان، بلکه سفره دوستان و همسایگان را هم از غذای خود بی‌نصیب نمی‌گذارند.
یکی از سنت‌های رایج مردم این دیار که در این ماه مبارک بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد، «کاسم‌سا» است.
کاسم‌سا
واژه کاسم‌سا از دو کلمه کاسه و همسایه گرفته شده و به «کاسه همسایه» اطلاق می‌شود، بدین معنا که در قدیم روزه‌داران به هنگام افطار، قدری از غذای آماده شده را به همسایه می‌دادند.
این رفتار، رسم متقابلی است و گاه اتفاق می‌افتد که بر سفره خانواده لر چندین غذا دیده می‌شود که هر کاسه‌اش متعلق به یک همسایه سخاوتمند است.
مهم نیست که غذای کاسم‌سا چیست، بلکه به یاد هم بودن و از همسایه خبر داشتن هدف اصلی کاسم‌سا بوده و بدون این‌که در جایی نوشته شود در دل و جان مردم لرستان حک شده است.
کاسم‌سا سنتی رایج در لرستان است که اصل و ریشه آن به ماه مبارک رمضان می‌رسد. در ایام قدیم مردم این دیار قسمتی از داشته‌های سفره‌های افطار و سحری خود را به همسایگان می‌دادند.
یکی از دلایل به وجود آمدن این رسم در ایام گذشته این بود که مردم لرستان سعی می‌کردند در ماه رمضان دادوستدها و معاملات کلان در سطح بازار تا حدودی قطع شود. مردم با توجه به اعتقاد قوی خود حتی‌الامکان سعی می‌کردند تا جایی که آسیب و ضرری به مال و جامعه نخورد معاملات را کم کنند چون معتقد بودند در معامله شبهه وجود دارد و ممکن است حرام وارد مال آنها شود.
به همین دلیل چون احتمال می‌دادند در همسایگی خود کسانی باشند که در این ماه بازار کار خوبی نداشته باشند به بهانه نذری به آنها کمک می‌کردند.
زیبایی این سنت باعث شد که با استقبال مردم در طول دوران مختلف به تدریج در ایام غیر ماه رمضان نیز مورد توجه قرار گیرد اما همچنان در ماه رمضان بیشتر از هر زمان دیگری این رسم به‌جا آورده می‌شود.
غذاهای مخصوص این ماه
غذاهای محلی ماه رمضان که مردم لرستان طبق رسم کاسم‌سا نذر می‌دهند عبارتند از:
«چزنک (معادل لکی: چُرَک و رین)»، یکی از غذاهای سنتی لرستان است که معمولا در ماه رمضان سر سفره افطار به چشم می خورد؛ این خوراکی یک نوع فطیر نازک و روغنی است.
«سغدو» نیز یکی از غذاهای این ماه است که برنج مخصوصی را با آلو مخلوط و در درون شکمبه گوسفند می‌پزند.
سوپ «کشکینه» : کشکینه خشک را زنان روستا از ماه‌ها قبل در فصل‌های بهار و تابستان با گندم نیمه آرد شده و دوغ درست می‌کنند و به شکل دایره درمی‌آورند و سپس آن را جلوی آفتاب می‌گذارند تا خشک شود و به همراه ادویه‌جات، پیاز و روغن در آب جوش حل کرده و به‌عنوان یک سوپ سبک و مقوی استفاده می‌کنند.
آبگوشت، شومی کوو (شامی کوکو)، نان برساق و سمنو هم از دیگر اجزای سفره سحر و افطار لرها هستند که به سفره‌های محلی رونق می‌دهند.
همچنین شیرینی برساق که از شیرینی‌های ویژه تاریخ لرستان است یکی دیگر از خوراکی‌های سفره‌های ماه رمضان است و از آرد، شیر، شکر و برخی افزودنی‌ها از گیاهان بومی و طبیعی درست می‌شود. غذاهایی مانند سغدو و پشکه که نوعی آش است را نیز در زمان افطار بر سفره خود می‌گذارند.
به‌طورمعمول در ایام رمضان «حلیم حروش»، «شیربرنج»، «آش ماش» و «شله» غذاهای اکثر مردم لرستان بوده که در سحرهای تابستانی به طور حتم «او ماس» (آب و ماست) و چایی و نان‌شیرینی «گرده» را در کنار وعده سحری خود می‌خورده‌اند.
در روز بیست و یکم ماه مبارک نیز مردم در مساجد جمع شده و در غم از دست دادن اولین مولای شیعیان به سوگ می‌نشینند؛ مبلغان دینی که در این ایام به نقاط مختلف استان اعزام می‌شوند، در خانه یکی از مردم و اهالی منطقه سکنی می‌گزینند و تا پایان ماه مبارک می‌بایستی در همان منزل ساکن باشند.
پختن حلوا در شب بیست و یکم ماه رمضان از جمله سنت‌های دیرینه مردم لرستان است. حلوا به معنای عزاداری در شب قدر و به‌عنوان شیرینی در عید فطر پخته می‌شود.
مردم لرستان اعتقاد دارند این حلوا مقدس و خوش‌یمن است و به‌همین دلیل اولین صبحانه ماه شوال را در روز عید فطر، با این حلوا کامل می‌کنند.
نظر شما